TOKIO – In Japan is opschudding ontstaan rond een haiku van Europees president Herman Van Rompuy. Critici vinden het na de traumatiserende tsunami niet langer gepast dat de dichter-politicus ‘golven’ als Natureingang gebruikt in de traditionele Japanse dichtvorm. Van Rompuy legt de kritiek voorlopig naast zich neer: ‘Dit ruikt naar censuur.’
– door Jan-Pieter De Leugheneire –
Drie golven / rollen samen de haven binnen / het trio is thuis.
Zeventien lettergrepen van de hand van Herman Van Rompuy volstonden om de gemoederen in het Land van de Rijzende Zon de afgelopen dagen danig te verhitten. Vooral het beeld van de drie golven zit de Japanse bevolking dwars, nadat een verwoestende tsunami afgelopen vrijdag genadeloos inbeukte op de kust en alles meesleurde op zijn weg. “Wij betreuren duizenden medeburgers en op de koop toe lijken we nu af te stevenen op een nucleaire ramp”, fulmineert een radeloze bewoner van Fukushima, een van de zwaarst getroffen regio’s. “En ondertussen vindt uw president de tijd om daar doodleuk een gedicht over te zitten schrijven. Awel, arigato. Hij zou zich beter bezighouden met het op het getouw zetten van reddingsacties en noodhulp.”
Ongelegen
Bijzonder pijnlijk vinden de Japanners dat Van Rompuy het uitgerekend in een haiku, hét bekendste Japanse cultuurproduct, over golven heeft. De Japanse (ontslagnemende) minister van Buitenlandse Zaken Seiji Maehara zal de ambassadeur van de Europese Unie dan ook op het matje roepen. “Eerst en vooral: wij begrijpen dat het genre een natuurbeeld dat tot introspectie leidt vereist. En dat de zee een belangrijk topos is in de wereldliteratuur, zal je ons ook niet horen ontkennen”, aldus de minister. “Maar geef toe dat dat beeld van golven bijzonder ongelegen komt in het licht van de huidige situatie. En die laatste zin – thuis komen – doet ook enigszins vermoeden dat het water thuis hoort in de haven, dat de ramp de natuurlijke orde herstelt. Ik kan je verzekeren: wij zaten niet te wachten op die muur van water. Wij vragen de honorabele Herman Van Rompuy dan ook om het hele gedicht uit zijn oeuvre te schrappen, of op zijn minst de laatste regel te veranderen.”
De Europese president lijkt voorlopig echter niet van plan om ook maar het kleinste detail aan zijn pennenvrucht te veranderen. “Onze eigen literatoren hebben zich nooit geschroomd om natuurrampen te verweven in hun oeuvre. Denk maar aan de magistrale wijze waarop Jan Terlouw de stormvloed van 1953 heeft verwerkt tot een spannend jeugdboek in Oosterschelde, windkracht 10. De beknoptheid van een haiku geeft me de gelegenheid om te komen tot het essentiële van de taal door de dingen te benoemen met weinig ruimte en in een niet geraffineerde taal (ik schrijf kort en simpel, nvdr.). Ik peins er dan ook niet over om aan deze haiku ook maar één letter te veranderen. Dit ruikt naar censuur.”
Eerder ontstond in de Japanse publieke opinie nog opschudding over een interview met Joëlle Milquet in Le Soir. Daarin spreekt ze van “een tsunami van nieuw eenheidsdenken in Vlaanderen”. Op vraag van minister Maehara heeft Béatrice Delvaux het gewraakte woord laten veranderen in ‘lawine’.
Beste,
vallen over een haikuachtig versje van een politieker is ronduit belachelijk. Dat men misschien eerst eens de verantwoordelijken voor de kernramp aanpakt, de poenscheppers die met krankzinne energie in de weer zijn.