ANTWERPEN – Grote opschudding in de kelders van de Permekebibliotheek dinsdag jongstleden. Bij het opruimen van enkele archiefdozen kwam plots een vergeelde bundel papier boven water die bij nadere inspectie van de hand van Willem Elsschot (pseudoniem van Alfons De Ridder, nvdr.) bleek te zijn. Het onbekende manuscript, getiteld Hesp, was tot nog toe geheel onbekend gebleven. Elsschot verwees er ook niet naar in zijn briefwisseling. Wel werd door het aloude Nederlandse gezegde “Ene met hesp, ene met kaas” het bestaan ervan al langer gepostuleerd door literatuurwetenschappers.
In het manuscript beschrijft Elsschot de lotgevallen van Frans Laarmans, een brave huisvader die onder invloed van succesvolle, rijke vrienden zijn wat saaie kantoorbaan inruilt voor een avontuurlijker bestaan als verdeler van Italiaanse ham. Een noodlottige beslissing, zo blijkt echter al snel, want Laarmans is niet echt geschikt voor het zakenleven. Volgens Vic van de Reijt, Elsschots biograaf, doet de tragikomische plot enigszins denken aan diens magnum opus Kaas: “Daarin beschrijft Elsschot de lotgevallen van Frans Laarmans, een brave huisvader die onder invloed van succesvolle, rijke vrienden zijn wat saaie kantoorbaan inruilt voor een avontuurlijker bestaan als verdeler van Edammer kaas. Een noodlottige beslissing, zo blijkt echter al snel, want Laarmans is niet echt geschikt voor het zakenleven.”
Neerlandici trachten nu het manuscript te dateren aan de hand van intertekstuele analyse. Aangezien in de roman met geen woord wordt gerept over Laarmans’ oude baan als kaasverdeler vermoeden de meeste academici dat Hesp een prequel is voor Kaas, dat in 1933 is verschenen. En omdat het knullige personage Frans Laarmans ook al opduikt in de roman Lijmen, die in 1924 verscheen, gaat men er in literatuurhistorische kringen van uit dat Elsschot Hesp tussen 1924 en 1933 heeft geschreven.
Volgens literatuurwetenschappers is er geen reden tot paniek en zal de vondst van het manuscript voorlopig geen grote gevolgen hebben voor de Nederlandstalige canon. (JDL)
