IEPER – Naar jaarlijkse gewoonte werd de herdenking van Wapenstilstand in Ieper door een grote menigte bijgewoond. Om de vredesboodschap kracht bij te zetten liet de organisatie op deze speciale datum het officiële einde van de eerste wereldoorlog naspelen door enkele lokale vrijwilligers. Wat begon als een emotioneel en sereen zij-evenement aan de Menenpoort, ontaarde echter al snel in een ordinaire vechtpartij.
Organisator The Last Post Association had dit jaar aan de heemkundige kringen van Ieper en het belendende Vlamertinge gevraagd om een half uur voor het spelen van de Last Post een zogenaamde reenactment van het officiële einde van de Grote Oorlog te houden. Daartoe had men een replica van de treinwagon laten aanrukken waarin in het bos van Compiègne op 11 november 1918 de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland werd ondertekend. De bedoeling was dat de Ieperlingen zich zouden verkleden als geallieerden, en dat de Vlamertingenaren in Duitse uniformen het vredesverdrag stipt om 11 uur zouden komen ondertekenen.
Aanvankelijk leek alles goed te gaan. Een fiere Rudi Maerschalcks, voorzitter van de heemkundige kring te Ieper, stond stipt om elf uur te wachten om de Duitse overgave in ontvangst te nemen. Historicus Johan Compernolle, zijn tegenhanger uit Vlamertinge, stapte samen met zijn gevolg (Willy Major en Jef Compernolle, nvdr.) met kordate tred af op de treinwagon. De mannen schudden elkaar de hand onder luid applaus van de verzamelde menigte en gingen de treinwagon in voor het officiële moment: de ondertekening van het Verdrag van Versailles, die op grote schermen te volgen was rond de Menenpoort.
Toen Compernolle het vredesverdrag onder ogen kreeg, liep het echter grondig fout. Onder het oog van de internationale hoogwaardigheidsbekleders, oud-strijders en de talrijke andere aanwezigen fronste hij de wenkbrauwen om niet veel later het document naast zich neer te leggen. “Noemt gij dit een vredesverdrag?”, spuwde Compernolle Maerschalcks in het gezicht. “Ik noem dat een oorlogsverklaring. Elzas-Lotharingen kwijt? En West-Pruisen? En Eupen-Malmedy, Opper-Silezië, Noord-Sleeswijk, Saarland, en alle overzeese koloniën? Herstelbetalingen voor de rest van de twintigste eeuw? Zijt gij op uw kop gevallen?” Maerschalcks merkte schamper op dat Compernolle “niet te veel noten op zijn zang” moest hebben: “Wij zijn die oorlog hier niet begonnen, he, makker. Ge kunt gij zien dat ge dat verdrag hier tekent.”
‘Verraad!’
Daarop konden duizenden aanwezigen zien hoe Compernolle twee keer uithaalde naar Maerschalcks, die de eerste vuistslag wel kon ontwijken maar uit de treinwagon viel door de impact van de tweede. “Verraad!”, schreeuwden enkele onbekende soldaten van de Ieperse heemkundige kring en hun families, waarop ze het terrein op stormden. Ook de Vlamertingenaren snelden hun voorzitter tegemoet, om hem te behoeden voor de volkswoede. Terwijl de tientallen aanwezigen met elkaar op de vuist gingen, weerklonk iets verder onder de Menenpoort ironisch genoeg de boodschap ‘Nooit meer oorlog’.
Het botert al langer niet meer tussen beide heemkundige kringen. Een nog nahijgende voorzitter Rudi Maerschalcks uit Ieper getuigt: “Al jaren verkleden wij ons op 11 november als Franse en Engelse militairen om de vele bezoekers, die vaak uit het buitenland komen, te entertainen. Dit jaar moeten wij opeens samenwerken met die lompe boeren van Vlamertinge, maar er kan maar één heemkundige kring de geallieerden spelen. Dus wij hadden hen gevraagd om voor één keer in de huid van de bezetter te kruipen.”
Johan Compernolle reageert fel vanuit de EHBO-post: “Onze kring is zestien jaar ouder dan die van Ieper, maar toch wordt er daar constant op ons neergekeken. Ook nu weer, toen ze ons vroegen om Duitsers te spelen. Dat steekt hoor, zo’n Wehrmacht-uniform aantrekken! Mijn vader is gestorven door met zijn tracteur op een obus te rijden, he! Maar bon, wij hebben ons daarbij neergelegd. Voor de heemkundige vrede. En als wij iets doen, dan doen we het goed, he. Wij hebben ons zoveel mogelijk in den Duits willen inleven. Hebt gij dat Verdrag van Versailles eigenlijk al eens deftig gelezen? Het zou de kiem leggen voor een nog veel groter conflict enkele decennia later. Ge zoudt in mijn plaats net hetzelfde hebben gedaan.”
De materiële schade van kostbare museumschatten zoals militaire kostuums, decoraties, sabels en pistolen loopt in de tienduizenden euros. Verder werden er ook zeven onbekende herrieschoppers met spoed naar het ziekenhuis afgevoerd, eentje waarvan met een dubbele schedelbreuk.
