UTRECHT – ‘Marrakeshcoalitie‘, ‘yogasnuiver‘, ‘belastingtsunami‘, ‘pretpedagogie‘… Er gaat geen week voorbij of N-VA lanceert een nieuw woord in de Vlaamse media. Om aan de vraag te blijven voldoen, opent de R&D-afdeling van Van Dale Uitgevers een nieuwe neologismefabriek in Londerzeel.
De Vlaamse regering is bijzonder verheugd over de werkgelegenheid die de investering met zich meebrengt. “Deze neologismefabriek moet werk bieden aan wel twee neerlandici; naast ouderen en allochtonen een van de kansengroepen die het ontzettend moeilijk hebben op de arbeidsmarkt”, klopt Vlaams minister-president Geert Bourgeois zich op de borst. “Londerzeel is door zijn centrale ligging een logische keuze. Dankzij de A12 kun je de neologismen in minder dan een half uur in Antwerpen en Brussel krijgen, waar de vraag naar gebakken lucht het grootst is.”
De opening van de fabriek ging nochtans niet van een leien dakje. “Om deze franchise op te richten, moest ons R&D-departement in Utrecht in eerste instantie het neologisme ‘neologismefabriek’ ontwikkelen”, verklaart Ruud Hendrickx, hoofdredacteur van Van Dale. “Onze taalkundigen hebben dag en nacht gewerkt om de samenstelling op tijd klaar te krijgen voor de verkiezingen, traditioneel een periode waarin de vraag naar neologismen en andere newspeak piekt.”
Frappuccino
De neologismefabriek zal begrippen leveren aan de politiek en het bedrijfsleven. En de markt is volop in beweging, weet Hendrickx. “Marketeers die een nieuwe behoefte willen creëren, moeten eerst bij ons passeren. Zonder begrippen als ‘frosecco’ en ‘frappuccino’ weet de consument immers niet wat hij mist. Zoals ook de burger niet beseft dat hij een probleem heeft, als er nog geen woord is voor dat probleem. Getuige daarvan onze laatste creatie ‘plaspoort‘ voor de Vlaamse overheid.
“Maar ook de consultancywereld snakt naar nieuwe termen nu woorden als ‘benchmarken’, ’taskforce’ en ‘incentive’ na jaren intensief gebruik zijn doorgedrongen tot de woordenschat van de gewone werknemer”, aldus Hendrickx. “Als we niet willen dat het opvalt dat slechts zeer weinigen iets zinnigs te vertellen hebben, moeten we het Nederlands constant blijven heruitvinden.”
Het proces van de taal verloopt grillig. En langzaam raken verouderde begrippen uitgehold of beroofd van hun betekenis. Soms ontstaan er nieuwe begrippen. Vroeger ontstonden er hele nieuwe talen waarbij klank of spelling hetzelfde bleven maar de inhoud er bijna tegengesteld aan werd. Dat is nu taboe. Het grappige aan de noordelijke talen is dat ze origineel waren en minder schatplichtig aan de traditie die iedere vernieuwing op dagelijks vlak terugtrok in de bekende patronen. Je ziet nog steeds dat het Frans als hoger wordt beschouwd dan het Vlaams omdat het dichter bij de klassieke oudheid staat. Het is conservatief maar het staat stil.
Prachtig stukje, echt wel ! Zo lees ik ze graag.
Toch zonde om steeds nieuwe neologismen te fabriceren. Waar blijft het hergebruik ? Met wat aanpassingen zijn neologismen uit de voorbije decennia of zelfs eeuwen mogelijk nog goed te gebruiken.
Daar heeft u gelijk in. Als ik wat neologismen nodig heb, ga ik eerst langs de Kringloop en als er daar wat te vinden is, is het veel goedkoper.
NVA ? die gefrustreerde vendelzwaaiers, fraudeurknuffelaars, ’tfornuispolitiekers, postjessnuivers, ijzerbedevaartbottinekes, visaverkopers, krawatspedagogen, granaatburgemeesters, begrotingsgatlikkers, theofielen, … die fabriek werkt al op volle toeren !!
Jammer dat de échte maatschappelijke begrippen hun oorspronkelijke betekenis verliezen door te pas en te onpas gebruik.Dit gezegd zijnde , dit is (vandaag tenminste) mijn lievelingsneologisme : Brexitmoeheidssyndroombestrijdershandboekje
Een rechter in kortgeding heeft ondertussen de neologismefabriek laten stilleggen. Dat gebeurde op eenzijdig verzoek van Mia Doornaert die een taalfout opmerkte: ‘Het moet neologismenfabriek zijn, in het meervoud, want er worden meerdere neologismen gemaakt. We zeggen toch ook worstenfabriek of koekjesfabriek?’ Omdat neologismefabriek zelf niet rechtsgeldig is, kunnen de aldaar geproduceerde neologismen dus ook niet rechtsgeldig zijn. De neologismen die de fabriek al verlaten hebben moeten door de gebruikers terug ingeslikt worden.
Ondertussen bereikt ons ook een bericht dat Bart De Wever zich al serieus verslikt heeft en kokhalzend op het Schoon Verdiep rondloopt.